Zesde dag Gussewreis 2020

Wajera 3 (Exodus 6: 29-7: 7)

De Here legt het leiderschap van Zijn volk in handen van twee mannen op leeftijd: Mozes is 80 en Aäron 83 jaar oud. Niet bepaald jongens in de kracht van hun leven, geen helden gelijk een Heracles in de Griekse mythologie, maar mensen die in hun broosheid laten zien dat de kracht van God moet komen en niet op die van mensen moet steunen.

Die broosheid en kwetsbaarheid treffen we ook in deze uithoek van het grote Rusland, waar zich een kleine Lutherse gemeente bevindt. Vandaag zijn we op bezoek geweest bij de Propst – de voorzitter – van deze regio die in Kaliningrad resideert. Met hem hebben we ruim drie kwartier gesproken, terwijl zijn secretaresse alles in het Duits vertaalde. In deze regio zijn 25 Lutherse gemeenten, waarvan die in Kaliningrad de grootste is met 200 leden. Vroeger waren de gemeenten veel groter, maar door terugkeer naar Duitsland in de jaren tussen 1991 en 2005 zijn de gemeenten verkleind. Inmiddels is die emigratie gestopt en stabiliseert het aantal gemeenteleden. Tegelijk is door een overheidswet van 2016 iedere evangelisatie-arbeid verboden, zodat bijvoorbeeld scholen niet meer benaderd mogen worden en de kerk alleen binnen haar gebouwen haar geloof nog mag beleven.

De contacten met de Russisch-Orthodoxe kerk verlopen dan ook moeizaam, die met andere kleine kerkgenootschappen hier zijn daarentegen verbeterd (zoals met de Baptisten, de Pinkstergemeenten en de Rooms-katholieke kerk). De Lutherse kerk van Kaliningrad is nog geen 25 jaar oud, modern ingericht en ook vrij groot, maar staat letterlijk en figuurlijk in de schaduw van een grote Orthodoxe kerk. Voordien, ten tijde van de Sovjet-Unie, kwamen de Lutherse gelovigen in deze stad in het verborgene in allerlei huiskamers bijeen. Na de boycot door Europa is het een tijdje minder gegaan met de economie, maar inmiddels hebben ze van de nood een deugd gemaakt en wordt er nu meer op eigen bodem geproduceerd. Wel hebben vele middelgrote bedrijven, die handel dreven met het westen nog altijd veel last van de beperkingen. 

Behalve dit bezoek aan de Propst en de bezichtiging van de hoofdkerk van de Lutheranen hebben we ook een bezoek gebracht aan de Domkerk dat op een eiland ligt midden in de rivier de Pregel die dwars door Kaliningrad loopt. Daar hebben we een kort, maar krachtig en prachtig orgelconcert gehoord, waarin zeker het stuk van de componist “Widor” door merg en been ging. Even zag ik als het ware Peter Witteveen met tien vingers achter het klavier zitten die deze ‘hemelse’ muziek in deze prachtige Dom ten gehore bracht.

Daarna hebben we gevieren bij wijze van afscheid van Elena nog gegeten in een restaurant aan de Pregel om haar daarna weer thuis af te zetten. Ze heeft ons dezer dagen goed rondgeleid in haar gemeente, want die ochtend nog hebben we twee gemeenteleden uit haar gemeente bezocht: één woonachtig in een grauwe Sovjetflat die ze bewoonde met haar gehandicapte dochter. Beiden waren een half jaar geleden uit Kirgizië gekomen om hier te gaan wonen bij haar andere dochter die samen met haar man deze flat voor haar gekocht had. Op termijn, als moeder te oud geworden is, zal haar gehandicapte dochter bij haar andere dochter gaan inwonen.

De andere vrouw kwam uit Kazachstan en was nog wat ouder, maar had maar liefst elf kinderen gehad die overal in Rusland woonden, maar twee ervan wonen nu vlak bij haar, zodat ze tenminste door hen straks geholpen zal kunnen worden. Hier ben je van je familie nog altijd meer afhankelijk dan bij ons en hoef je op veel overheidssteun niet te rekenen. Het blijft een land met een mentaliteit van ieder voor zich, met veel corruptie en een grote tegenstelling tussen rijk en arm. Anderzijds sterkt dat ook de familiebanden en de onderlinge solidariteit. 

Nu haast ik me dit stukje nog op tijd in te leveren voordat wij morgenvroeg om 7.30 uur weer zullen vertrekken om huiswaarts te gaan. Moge de Almachtige Zijn vleugels over de gemeenten hier uitstrekken en Zijn kinderen behoeden en zegenen!

André en Jolanda van Laar
Kees Lavooij